Stotter- En Broddeltherapie
Julie is ons gespecialiseerd stottertherapeut. Ze heeft het postgraduaat (ESS) en tal van cursussen en workshops gevolgd over stotteren en broddelen.
Stotteren
In een notendop is stotteren een spraakvloeiendheidsprobleem dat wordt gekenmerkt door herhalingen, verlengingen en/of blokkades. Op deze momenten verliest iemand die stottert kort de controle over zijn spraak. Onaangename ervaringen en reacties op het stotteren kunnen na verloop van tijd ook leiden tot negatieve associaties met stotteren. Deze kunnen dan weer zorgen voor een groter probleem van overmatige spanning, vermijding, negatieve gevoelens en meer, wat het stotteren kan verergeren. Iedereen die stottert is anders; daarom wordt de stottertherapie altijd afgestemd op het individu.
In therapie kijken we naar jouw verhaal en werken we aan de gevoelens en gedachten die je mogelijk tegenhouden in je dagelijkse communicatie. We werken ook met waardevolle communicatieve vaardigheden en spreektechnieken die we al snel buiten de therapieruimte in je dagelijks leven kunnen implementeren.
Broddelen
Broddelen is een communicatiestoornis waarbij iemand zeer snel of met onregelmatig tempo praat, wat leidt tot verstaanbaarheidsproblemen. Symptomen kunnen bestaan uit een hoog aantal onvloeiendheden, onnauwkeurige articulatie, het ‘inslikken’ van zinsdelen en verlies van controle over de zinsstructuur.
Het is moeilijk voor iemand die broddelt om zijn spraakonnauwkeurigheden ter plekke te monitoren. Vaak beseffen ze de onverstaanbaarheid pas als de gesprekspartner verward reageert. Broddelen kan frustrerend zijn voor de persoon die het heeft en voor de mensen in zijn of haar omgeving.
Na de diagnosestelling leren de persoon die broddelt en zijn of haar omgeving hoe ze de met de spraakcontroleproblemen kunnen omgaan, zodat de dagelijkse communicatie vlotter verloopt. Nadat we een grondig inzicht in je spreekgewoonten hebben gekregen, leren en oefenen we technieken die je kunt toepassen wanneer je ze nuttig vindt.
Stotteren en broddelen kunnen los van elkaar bestaan, maar ze kunnen ook samen voorkomen bij een persoon.
Stem- En Spraaktherapie
Stemstoornissen
Mensen met stemstoornissen kunnen te maken krijgen met verschillende problemen, zoals heesheid, stemvermoeidheid, keelpijn of irritatie, en toonhoogteproblemen.
Oorzaken kunnen variëren van stemmisbruik/overbelasting, trauma, chirurgie en radiotherapie, hormonaal onevenwicht en meer.
De behandeling en verwachtingen worden aangepast aan de doelen en behoeften, zodat iedereen, inclusief professionele stemgebruikers zoals leerkrachten, zangers, advocaten en acteurs, de best mogelijke zorg ontvangt. Afhankelijk van de klachten omvat stemtherapie een doorverwijzing voor een KNO-onderzoek, advies over stemhygiëne en oefentherapie. Je leert vaardigheden om de verschillende facetten van je stem gezond en moeiteloos te gebruiken.
Spraakstoornissen
Bij volwassenen uiten spraakstoornissen zich vaak als fonetische problemen, waarbij specifieke klanken verkeerd worden uitgesproken. Bijvoorbeeld, slissen of lispelen is een veel voorkomende fonetische stoornis waarbij de tong verkeerd gepositioneerd wordt bij het uitspreken van bepaalde klanken. Articulatietherapie voor volwassenen richt zich op het versterken en flexibeler maken van de spraakorganen, gevolgd door steeds uitdagendere oefeningen om de beoogde klank(en) te verbeteren.
In sommige gevallen wordt een articulatieproblematiek veroorzaakt door een structureel probleem. In dat geval is samenwerking met een orthodontist of andere betrokken zorgverlener noodzakelijk. Spraakstoornissen kunnen ook neurologisch van aard zijn. Lees daar hieronder meer over.
Neurogene Communicatiestoornissen
Neurogene communicatiestoornissen komen meestal voor bij volwassenen. Een of meerdere communicatieve functies worden aangetast na een verworven hersenletsel (beroerte, hoofdtrauma, tumor, …) of neurodegeneratieve aandoeningen (zoals Parkinson, dementie, MS, ALS, …). De functies die aangetast worden, hangen af van de lokalisatie van het probleem in de hersenen of het perifere zenuwstelsel.
Mensen met neurogene communicatiestoornissen krijgen hun diagnose vaak in het ziekenhuis of bij hun neuroloog, maar soms is de oorzaak van de communicatieproblemen nog niet vastgesteld.
Afhankelijk van de oorzaak, het type stoornis(sen) en de ernst, zal de logopedie er heel verschillend uitzien. Evaluatie en behandeling worden altijd aangepast aan de specifieke communicatieve behoeften van de persoon. Ik hecht ook waarde aan nauwe samenwerking met andere zorgverleners en moedig de omgeving van de persoon aan om actief deel te nemen. Zo creëren we een multidisciplinair behandelplan.
Dit zijn de meest voorkomde neurogene communicatiestoornissen:
- Afasie: een verworven, neurogene taalstoornis
Afhankelijk van de lokalisatie van de hersenlaesie(s) kan afasie verschillende delen van de taalgebieden in de hersenen aantasten. Dit kan leiden tot problemen met het begrijpen van gesproken of geschreven taal, spreken, schrijven, of meerdere functies.
Bijvoorbeeld, iemand met afasie kan een duidelijk idee hebben van wat hij of zij wil zeggen, maar moeite hebben om de woorden te vinden of ze in de juiste volgorde te zetten om juiste zinnen te maken. - Dysartrie: een verworven, neurogene spraakmotorische stoornis
Bij dysartrie zijn een of meer lichaamsdelen die nodig zijn om te spreken zwak of moeilijk te controleren, waardoor de persoon vaak minder verstaanbaar is. Enkele symptomen zijn onnauwkeurige of zwakke articulatie, onvoldoende ademsteun, een zeer zachte of gespannen stem en problemen met prosodie, zoals spreektempo en intonatie.
Acute dysartrie wordt vaak veroorzaakt door verworven hersenletsel, terwijl chronische dysartrie het gevolg is van neurodegeneratieve aandoeningen, zoals de ziekte van Parkinson. Soms gaat dysartrie gepaard met een vorm van aangezichtsverlamming. De logopedie zal er anders uitzien afhankelijk van de oorzaak van de dysartrie en de aangedane spraakspieren. - Spraakapraxie: een verworven, neurogene spraakplanningsstoornis
Verbale apraxie ontstaat wanneer het deel van de hersenen dat spraakbewegingen plant en ordent beschadigd is. In een op zichzelf staande diagnose heeft de persoon nog steeds de nodige taalvaardigheden en spierfunctie om te praten, maar de woorden komen er anders uit dan de persoon bedoelt. Dit beïnvloedt de verstaanbaarheid.
Symptomen zijn onder andere variabele, vervormde klanken, voortdurend zoeken naar de juiste klank, meerdere pogingen om een woord te corrigeren, en onbetrouwbare prosodie zoals een variabele spreeksnelheid en ritme. - Cognitieve communicatiestoornissen: verworven, neurogene communicatieproblemen door een onderliggende cognitieve uitval
Communicatie is complexer dan alleen een combinatie van taal- en spraakgebieden in de hersenen. Je hebt veel hersengebieden nodig om te communiceren, zoals die verantwoordelijk voor planningsvaardigheden, sociale vaardigheden en conversatievaardigheden. Wanneer een of meer van deze gebieden beschadigd zijn, heeft dit in meerdere of mindere mate gevolgen voor de communicatie.
Mogelijke cognitieve communicatieproblemen zijn moeite om de aandacht vast te houden tijdens een gesprek, om bij het gespreksonderwerp te blijven, om te onthouden wat er is gezegd, om gepast te reageren of om instructies op te volgen.
Aangezien hersengebieden dicht bij elkaar liggen, is het gebruikelijk dat iemand meer dan één diagnose krijgt na een niet-aangeboren hersenletsel.
Neurogene communicatieproblemen gaan vaak samen met slikstoornissen, ook wel ‘dysfagie’ genoemd. Lees daar hieronder meer over.
Slikstoornissen
Dysfagie
Dysfagie is moeite met het verwerken en doorslikken van voedsel of dranken. Er kunnen verschillende oorzaken zijn voor dysfagie, zoals:
- Verworven hersenletsel (beroerte, hoofdtrauma, tumor, enz.)
- Neurodegeneratieve ziekten (zoals Parkinson, MS, ALS, enz.)
- Trauma of chirurgie in de mond- of keelholte
- Oncologische behandeling in de mond- of keelholte (zoals radiotherapie en chemotherapie)
Voorbeelden van symptomen zijn pijn, ongemak of het gevoel dat voedsel ‘blijft steken’ bij het slikken, voedsel of dranken die weer omhoog komen, vloeistoffen die over de lippen lopen, heesheid en hoesten tijdens of na de maaltijd. Slikstoornissen worden gediagnosticeerd in samenwerking met een KNO-arts, die een slikonderzoek uitvoert.
Behandeling omvat een combinatie van op maat gemaakte compensatiemaatregelen en oefentherapie van de aangetaste structuren, bijvoorbeeld gericht op tongsterkte en -flexibiliteit of de hefkracht van het strottenhoofd. Profylactische dysfagietherapie is een aparte vorm van behandeling die plaatsvindt voor en tijdens radiotherapie van de mond- of keelholte om de slikstructuren te versterken en te beschermen.
Dysfagie komt vaak voor in combinatie met spraak- of stemproblemen. We passen het behandelplan aan om op elk vlak aan jouw behoeften te voldoen.
